Грамадзянска-патрыятычнае выхаванне

Вялікая роля па патрыятычным выхаванні адводзіцца стварэнню ўмоў, разнастайнасці прыёмаў і метадаў у працы з дзецьмі. Пачынаць працу па патрыятычным выхаванні трэба з стварэння для дзяцей цёплай, утульнай атмасферы. Кожны дзень дзіцяці ў дзіцячым садзе павінен быць напоўнены радасцю, ўсмешкамі, добрымі сябрамі, вясёлымі гульнямі.

Падчас работы з дзецьмі па патрыятычнаму выхаванню вырашаюцца наступныя задачы:

• выхаванне ў дзіцяці любові і прыхільнасці да сваёй сям'і, дому, дзіцячаму садзе, вуліцы, гораду;
• фарміраванне беражлівых адносін да прыроды і ўсяго жывога;
• выхаванне павагі да працы;
• развіццё цікавасці да рускіх традыцый і промыслам;
• фарміраванне элементарных ведаў аб правах чалавека;
• пашырэнне ўяўленняў пра гарады Беларусі;
• знаёмства дзяцей з сімваламі дзяржавы (герб, сцяг, гімн);
• развіццё пачуцця адказнасці і гонару за дасягненні краіны;
• фарміраванне талерантнасці, пачуцця павагі да іншых народаў, іх традыцый.

Дадзеныя задачы вырашаюцца ва ўсіх відах дзіцячай дзейнасці: на занятках, у гульнях, у працы, у побыце — так як выхоўваюць у дзіцяці не толькі патрыятычныя пачуцці, але і фармуюць яго ўзаемаадносіны з дарослымі і аднагодкамі. У дзіцячыя гады фарміруюцца асноўныя якасці чалавека, таму важна насычыць успрымальную душу дзіцяці ўзнёслымі чалавечымі каштоўнасцямі, зарадзіць цікавасць да гісторыі Беларусі. Адукацыйную дзейнасць з выхаванцамі праводзіць з выкарыстаннем навочнага матэрыялу, у гульнявой форме. Выкарыстанне гульнявых прыёмаў павышае пазнавальную актыўнасць дзяцей, стварае эмацыйную атмасферу. Важна, каб дзеці ўспрымалі матэрыял, актыўна думалі. Гэтаму спрыяюць такія метадычныя прыёмы, як параўнанне, пытанні, індывідуальныя заданні, звароты да вопыту дзяцей, дыдактычныя гульні.

Метады, якія выкарыстоўваюцца ў працы з дзецьмі па патрыятычным выхаванні самыя разнастайныя і будуюцца на прынцыпе ад блізкага да далёкага, ад простага да складанага. Таксама трэба ўлічваць псіхалагічныя асаблівасці дзяцей (эмацыйнае ўспрыманне навакольнага, вобразнасць і канкрэтнасць мыслення, глыбіня і абвостранасць першых пачуццяў, адсутнасць у поўнай меры «пачуцці гісторыі», разуменне сацыяльных з'яў і інш.).

Абавязкова трэба звязваць выхаваўча-адукацыйную працу з навакольным грамадскім жыццём і тымі бліжэйшымі і даступнымі аб'ектамі, якія атачаюць дзіцяці.

У працы па патрыятычным выхаванні можна выкарыстоўваць элементы розных тэхналогій:

• гульнявы,
• інфармацыйны,
• камунікатыўны,
• праблемны,
• развіваючага навучання,
• праектны,
• ІКТ.

Метад праектаў адзін з перспектыўных метадаў, якія спрыяюць вырашэнню праблемы патрыятычнага выхавання, які развівае пазнавальны інтарэс, які фарміруе навыкі супрацоўніцтва. Асноўная яго мэта-развіццё свабоднай творчай асобы дзіцяці, магчымасць адчуць сябе даследчыкам, аб'яднаць дзяцей, бацькоў. Выкарыстанне інфармацыйна – камунікацыйных тэхналогій-актуальны і эфектыўны сродак для патрыятычнага выхавання дашкольнікаў. Інфармацыйна-камунікацыйныя тэхналогіі выкарыстоўваем пры разглядзе навочнага матэрыялу, праглядзе мультымедыйных прэзентацый, мультфільмаў, праслухоўванні песень і вершаў і інш.

Асноўнымі метадамі патрыятычнага выхавання ў малодшай групе выступаюць:

• арганізацыя жыццёвых і гульнявых сітуацый, якія даюць магчымасць асвойваць вопыт добразычлівага стаўлення да блізкіх, дарослым;

• інсцэніровак з цацкамі, якія дэманструюць узоры ўзаемаадносін ва ўстанове і ў сям'і;

• назіранне за стаўленнем дарослых ва ўстанове;

• карагодныя гульні, гульні-імітацыі;

• чытанне вершаў, пацешак, казак на тэму дабрыні, любові да бацькоў;

• сузіраньне ілюстрацый, сюжэтных малюнкаў з выявай сям'і, прапануе назваць членаў сям'і, іх дзеянні, вылучыць агульнае радаснае настрой;

• сузіраньне сямейных фатаграфій і інш.

У сярэдняй групе далучаць дзяцей у размову пра сям'ю, сямейных падзеях. Разглядаючы сямейныя фатаграфіі, звяртаць увагу на рысы іх падабенства з бацькамі, у сям'і ўсё клапоцяцца адзін пра аднаго. Захапляюць дзяцей гульні на сямейныя тэмы, дзе разыгрываюцца розныя сюжэты з жыцця. Знаёміць выхаванцаў з вершамі, песенькамі, у якіх адлюстроўваюцца падзеі з жыцця сям'і, праца бацькоў. Арганізаваць сітуацыі» добрых спраў": у падарунак бацькам зрабіць калектыўную аплікацыю, падарыць малюнкі. У старэйшым дашкольным узросце ў дзяцей закладваюцца асновы грамадзянскасці, развіваецца цікавасць да Радзімы на эмацыйна-пачуццёвым узроўні.

У старэйшай групе выкарыстоўваюцца такія метадычныя прыёмы патрыятычнага выхавання, як:

• этычныя гутаркі пра горад, родную краіну, свет;
• экскурсіі, назіранні за дзейнасцю людзей і грамадскімі падзеямі;
• разгляданне ілюстрацый пра асаблівасці прыроды Беларусі, розных краін;
• знаёмства з элементамі нацыянальнай культуры;
• абмеркаванне і складанне апавяданняў аб прафесіях бацькоў і гараджан.

У працы з дзецьмі старэйшых груп прымяняюцца наступныя метады:

• знаёмства з сімволікай Рэспублікі Беларусь;
• гульня-Падарожжа па горадзе, дзе разам ствараюць карту горада, адлюстроўваючы на ёй славутасці;
• сузіраньне ілюстрацый да казак народаў Беларусі;
• стымуляваць да збірання калекцый і міні-музеяў;
• прыдумлянне казак і гісторый пра славутасці роднага горада;
• сумесная дзейнасць з дзецьмі з картамі і схемамі;
• аповяд выхавальніка пра гісторыю горада, аб архітэктурных збудаваннях, легенд, міфаў.

Важна выкарыстоўваць усе віды фальклору (казкі, песенькі, прыказкі, прымаўкі і т.д.). У фальклоры як нідзе захаваліся асаблівыя рысы беларускага характару, уласцівыя яму маральныя каштоўнасці, ўяўленні пра дабро, прыгажосць, праўду, адвагу, працавітасць. Вялікае месца ў далучэнні дзяцей да народнай культуры займаюць народныя святы і традыцыі, у якіх адлюстроўваюцца назапашаныя стагоддзямі найтонкія назірання за характэрнымі асаблівасцямі часоў года, пагоднымі зменамі, паводзінамі птушак, насякомых, раслін, звязаных з працай і рознымі бакамі грамадскага жыцця чалавека. Вельмі важна азнаёміць дзяцей з народнай дэкаратыўнай роспісам, арнаментам, захапіць рабят нацыянальным выяўленчым мастацтвам. Выкарыстоўваючы прапанаваныя формы і метады патрыятычнага выхавання, пакажам дзецям прыгажосць свайго роднага горада, пазнаёмім з талентам рускага народа, навучым дзяцей любіць свой горад і сваю краіну, і ганарыцца тым, што яны жывуць у такой цудоўнай краіне, як Беларусі. Патрыятычнае выхаванне дзіцяці-складаны педагагічны працэс. У аснове яго ляжыць развіццё маральных пачуццяў.

Фарміраванне патрыятычных пачуццяў праходзіць больш эфектыўна, калі ўстанова дашкольнай адукацыі ўсталёўвае цесную сувязь з семьй. Неабходнасць падлучэння сям'і да працэсу азнаямлення дашкольнікаў з сацыяльным асяроддзем тлумачыцца адмысловымі педагагічнымі магчымасцямі, якімі валодае сям'я і якія не можа замяніць дашкольную ўстанову: любоў і прыхільнасць да дзяцей, эмацыйна-маральная насычанасць адносін, іх грамадская, а не эгаістычная накіраванасць і інш.усё гэта стварае спрыяльныя ўмовы для выхавання патрыятычных пачуццяў.

У працы з бацькамі можна выкарыстоўваць разнастайныя формы і метады:

• КВЗ;
• "Круглы стол";
• семінары-практыкумы;
• пасядзелка;
• конкурс;
• выстава;
• паход;
• гульнявыя праграмы;
• бацькоўскія сходы.

У патрыятычным выхаванні асаблівае значэнне мае прыклад дарослых, блізкіх людзей. На канкрэтных прыкладах, фактах з жыцця членаў сям'і неабходна праводзіць работу па азнаямленню з родным краем, пачынаючы з таго, што прынята назваць «малой Радзімай» і паступова пераходзячы да такіх катэгорый як Айчына, «абавязак перад Радзімай» і г. д.

Поспеху ў патрыятычным выхаванні можна дасягнуць толькі, калі самі дарослыя будуць ведаць і любіць гісторыю сваёй краіны, свайго горада. Яны павінны ўмець адабраць тыя веды, якія даступныя дзецям дашкольнага ўзросту, тое, што можа выклікаць у дзяцей пачуццё захаплення і гонару. Але ніякія веды не дадуць станоўчага выніку, калі дарослы сам не будзе захапляцца сваёй краінай, сваім народам, сваім горадам. Пры нараджэнні дзіця-чысты ліст, малюй на ім, што хочаш. Вось і пакідаюць на гэтым лісце свой след усе, хто датыкаўся з дзіцем. Добра, калі тыя, з кім мае зносіны маленькі чалавек, разумныя, добрыя, высокамаральныя людзі. Выкарыстоўваючы прапанаваныя формы і метады патрыятычнага выхавання, педагог пакажа дзецям прыгажосць свайго роднага горада, пазнаёміць з талентам беларускага народа, навучыць дзяцей любіць свой горад і сваю краіну, і ганарыцца тым, што яны жывуць у такой цудоўнай краіне, як Рэспубліка Беларусь.

Неабходнасць выхавання падрастаючага пакалення ў патрыятычным духу прадыктавана глыбокімі зменамі ў сучасным грамадскім жыцці, сярод якіх найбольш негатыўную афарбоўку маюць раз'яднанасць, адарванасць людзей ад сваіх культурных традыцый, еўрапеізацыя з модай на ўсё замежнае і з непрыязнасцю да айчыннага. Таму так важна знаёміць дзяцей з традыцыямі нашага народа і прывіваць любоў і адказнае стаўленне да Радзімы, сям'і і суайчыннікам. Важна выхоўваць у дзецях жаданне захоўваць і ўзбагачаць спадчыну сваёй краіны.

Паняцце патрыятызму шматгранна. Мы разумеем пад ім любоў да родных мясцін, пачуццё гонару за свой народ, адчуванне сябе неад'емнай часткай Айчыны. Патрыёт паважае сваю Радзіму і ўмее весці пра яе адэкватны размова, не прыніжаючы пры гэтым іншыя нацыі.

Каб быць патрыётам, зусім неабавязкова насіць форму. Дастаткова ўмацоўваць сваё фізічнае і маральнае здароўе, быць культурным, адукаваным, мець моцную сям'ю, пачытаць сваіх продкаў і годна выхоўваць сваіх нашчадкаў.

Якім чынам прышчапіць дзіцяці патрыятычныя пачуцці? Адказ просты: праз любоў да радзімы, якую трэба выхоўваць. Вам у гэтым дапамогуць парады ніжэй.

1. Расказвайце дзіцяці пра сваю краіну толькі добрае. Дзеці пераймальныя і ўбіраюць пачутыя словы, як губка, таму могуць многае пераймаць у сваіх бацькоў, у тым ліку пачуццё патрыятызму. Меркаванне бацькоў неўзабаве можа ператварыцца ў меркаванне дзіцяці, якое няпроста будзе змяніць.

2. Расказвайце пра цяжкія часы і выпрабаваннях, якія з годнасцю перажылі нашы продкі. Прыводзьце ў прыклад дзядуляў і бабуль, так ці інакш якія ўдзельнічалі ў Вялікай Айчыннай вайне, іх франтавыя і працоўныя заслугі. Раскажыце, што з сябе ўяўляюць паняцці «любоў да Айчыны» і «абавязак перад Радзімай», а таксама пра тое, як трэба шанаваць герояў – жывых і загінуўшых смерцю храбрых ў баі. Імёнамі такіх выбітных людзей названыя гарады і вуліцы. У гонар герояў узведзены помнікі.

З. Знаёмце дзіцяці з памятнымі і гістарычнымі славутасцямі сваёй краіны. Чым часцей бацькі будуць хадзіць усёй сям'ёй у музеі, на выставы, патрыятычныя канцэрты, тым часцей іх дзеці, пасталеўшы, будуць наведваць падобныя месцы. Любіць Айчыну трэба вучыць не толькі на словах, а яшчэ наглядна і дзейна.Уладкуйце экскурсію па горадзе і пакажыце дзіцяці культурныя славутасці і помнікі, Вазьміце на сябе ролю гіда і раскажыце ўсё, што прачыталі пра іх напярэдадні. Яшчэ можаце падзяліцца гістарычнымі фактамі з розных гарадоў краіны, выкарыстоўваючы карту, глобус або фатаграфіі. Прывівайце цікавасць да гісторыі Айчыны і краю.

4. Будзьце аптымістамі. Чым больш бацькі будуць выказваць незадаволенасць жыццём, тым у большай ступені іх дзеці будуць схільныя да падобных негатыўных эмоцыям пасля.

5. Заахвочвайце актыўнасць дзіцяці, бо менавіта з яе часта пачынаецца актыўны патрыятызм. Растлумачце, што для сям'і і грамадства асабістыя поспехі вашага дзіцяці могуць апынуцца вельмі важнымі.

6. Сумесны прагляд пазнавальных перадач, фільмаў, мультфільмаў пра герояў Айчыны з абмеркаваннем убачанага ўсёй сям'ёй могуць істотна дапамагчы выхаваць у дзіцяці патрыёта з гонарам за свой народ і пачуццём абавязку перад Радзімай.

7. Вучыце беражлівым адносінам да рэчаў, кнігам, цацкам. Раскажыце пра тое, якімі стараннямі людзей была створана тая ці іншая рэч. Растлумачце, у чым заключаецца іх каштоўнасць. Напрыклад, важна беражліва ставіцца да кніг не толькі з-за іх вокладкі, але і зместу. Наведайце ўсёй сям'ёй бібліятэку і паназірайце, як захоўваюць там кнігі.

8. Дапамажыце дзіцяці пабудаваць міні-дом (на прыродзе/На дачы/у сябе дома). Выкарыстоўвайце для гэтага розныя матэрыялы (дошкі, галінкі, кардонныя скрынкі, падушкі, плед). Калі домік будзе пабудаваны, пагуляйце ў наваселле, размесціце ў новым жыллё цацкі, абмяркуйце, зручны ці атрымаўся дом, трывалы ці што? Любоў да велізарнай краіны і да роднага краю пачынаецца з любові да роднай хаты, гэта той самы першы і самы важны цаглінка, які закладвае падстава для выхавання патрыятызму. Падарожнічаючы, наведваючы Іншыя гарады і краіны, мы заўсёды прагнем апынуцца дома - "там, дзе любяць і чакаюць, дзе цёпла і гарыць святло". Растлумачце дзіцяці, як важна, каб дом быў менавіта тым месцам, куды хочацца вяртацца.

9. Вучыце паважліваму стаўленню да хлеба. Падзяліцеся фактамі з гісторыі роднай краіны пра галодныя часы, калі хлеб быў на вагу золата для многіх людзей. Раскажыце, колькі працы трэба прыкласці, каб вырасціць пшаніцу і стварыць з яе хлеб. Растлумачце, што хлеб нельга выкідваць, але можна пакрышыць яго птушкам. Пакарміць птушак разам з дзіцем у двары або парку, зімой змайстраваць кармушку і панаглядайце за птушкамі, якія будуць прылятаць і ласавацца хлебнымі крошкамі. Таксама рэшткі хлеба можна высушыць, прыгатаваць сухарыкі.

10. Хай дзіця даведаецца аб вашай прафесіі, пра тое, якія прафесіі бываюць і якую карысць ад іх атрымлівае грамадства. Абмяркуйце варыянты працы, прыдатнай для дзіцяці ў будучыні.

11. Пагуляйце ў гульню на пошук цікавых і характэрных рэчаў у убачаным, гуляючы на вуліцы з сям'ёй. Напрыклад, задавайце пытанні: "Як думаеш, для чаго ўладкованыя бардзюры ўздоўж дарог?", "Чаму ў святлафора такія колеры? Што яны могуць значыць?». Гэта дапамагае развіць назіральнасць і стварыць уяўленне аб навакольным, сфармаваць цікавасць да роднага двара, раёну, уменне пастаянна знаходзіць нешта новае ў звыклым асяроддзі. Дома прапануеце маляню намаляваць тое, што ён сёння ўбачыў.

12. Прывівайце любоў да роднай прыроды. Узімку выбірайцеся за горад, катайцеся на санках і лыжах, у цёплыя часы года – на ровары. Хадзіце ў пешыя паходы ў лес, любуйцеся прыгажосцю прыроды. Вучыце берагчы лес, перасцерагаючы ад пажараў і раскідвання смецця. Зносіны з прыродай дапамагае фармаваць у чалавеку спагадлівасць і чуласць.

13. Вучыце захапляцца прыгажосцю роднага горада. Раскажыце больш падрабязна аб яго інфраструктуры, аб важным значэнні грамадскіх устаноў (крам, пошты, школы, бібліятэкі, кінатэатра, кафэ і рэстаранаў). Пакажыце на каштоўнасць працы работнікаў такіх устаноў.

14. Займайцеся ўсёй сям'ёй добраўпарадкаваннем і азеляненнем вуліцы, на якой вы жывяце.

15. Пашырайце пачуццё свядомасці ў дзіцяці, дапамагаючы правільна даваць ацэнку ўласным учынкам і ўчынкам навакольных.

16. Знаёмце дзіцяці з літаратурай пра Радзіму і яе традыцыях, героях і народнай культуры.

17. Прывучайце дзіцяці паводзіць сябе прыкладна ў грамадскіх месцах і падтрымліваць парадак.

18. Заахвочвайце заняткі народнай культурай (фальклорам, дэкаратыўна-прыкладным мастацтвам і іншымі відамі Народна-патрыятычнай дзейнасці). Да фальклору ставяцца народныя песні і гульні, казкі, загадкі, прымаўкі, карагоды. Такім чынам адбываецца далучэнне дзіцяці да агульначалавечым маральным каштоўнасцям.

19. Удзельнічайце ўсёй сям'ёй ва ўрачыстасцях з нагоды нацыянальных святаў, развіваючы тым самым пачуццё прыналежнасці да вялікай сям'і.

20. Заахвочвайце заняткі спортам і здаровым ладам жыцця, каб дзіця магло не толькі пастаяць за сябе, але і, калі прыйдзецца, абараніць іншых.